THANH MINH
Cần Đước mở ra du lịch, du khách lần lượt đến với những di tích như Ngôi nhà trăm cột, Đồn Rạch Cát, Chùa cổ Phước Lâm, Nhà thờ Nhà Ràm…tất nhiên họ muốn thưởng thức những món ngon, đặc sản của Cần Đước như Lạp xưởng, gạo Nàng Thơm Chơ Đào, bánh in Long Hựu! Cũng không ít người nhắc đến mắm còng Phước Đông – đặc sản vàng bóng một thời!
Mắm còng và cà dĩa – Ảnh Internet
Thật vậy, ngày xưa nói đến mắm còng miền Hạ người ta nghỉ ngay đến mắm còng Phước Đông vì vùng đất nơi đây có nhiều còng. Nào còng lửa, còng quều, công vôi…ruộng nào cũng có con còng. Mỗi lần đi ngang bờ ruộng “còng chạy đày đồng”.
Anh Đặng Trường Vân, tuổi thơ gắn liền với đồng ruộng, anh nhớ lại” Tôi thường ra chỗ miễu Bà Cây Tràm ôm thùng thiết lội qua con rạch, qua bên kia “còng nhiều ơi là nhiều”.
Trái bần – Ảnh Đặng Trường Vân
Xã Phước Đông là vùng phèn mặn, 6 tháng trời mưa mới có nước ngọt trồng lúa, những tháng còn lại nước mặn ruộng không cảnh tác, cũng thời gian nầy phù hợp với con còng phát triển mạnh. Người dân đua nhau đi bắt còng không những ban ngày mà còn soi đèn bắt còng vào ban đêm. Còng là nguồn nguyên liệu chính để làm mắm và làm thức ăn gia súc.
Mắm còng truyền thống – Ảnh Internet
Với mắm còng truyền thống gần như người nông dân Phước Đông Cần Đước đều có chung công thức làm mắm còng. Trước hết, cho con còng vào cối giả nhỏ kèm với muối hột, sau đó dắt lấy nước đem phơi nắng. Bà ngoại anh Vân phơi bằng nắp khạp, chờ hơi nước bốc hơi còn lại dung dịch sền sệt là được. Đó là mắm còng chính hiệu Phước Đông.
Lúc đầu, mắm còng Phước Đông chỉ dùng trong gia đình và một ít làm quà cho người thân, họ hàng, nhất là người thân xa quê hương đang sinh sống ở Sài Gòn. Dần dần mắm còng được nhiều người biết đến và trở thành đặc sản của địa phương nầy.
Mắm còng lột – Ảnh Internet
Mắm còng là món ăn dân giả được nhiều người ưa thích, bọn trẻ chúng tôi ăn mắm còng với trái bần. Mùi thơm và vị ngọt mằn mặn của mắm còng hoà huyện với vị chát chát chua chua của trái bần không thể cưỡng lại, đây là cũng là món nhậu của các chú trong xóm. Tại các bửa tiệc thì mắm còng cũng được chế biến thêm như mắm còng xào thịt ba rọi ăn với cà dĩa, dưa leo, rau sống…như một món ngon được nhiều người ưa thích. Món mắm còng độc đáo nữa là mắm còng lột.
Vào mùng mười âm lịch, nước kém, có nhiều còng lột. Đây là nguyên liệu làm mắm còng lột. Loại nầy đặc biệt thơm ngon và rất hiếm vì số lượng còng lột có hạn, giá trị cao.
Bây giờ thì khác. Ruộng trồng lúa ở Phước Đông bị thu hẹp dần do mở rộng diện tích nuôi tôm, làm nền làm nhà. Đó là chưa kể dân số ngày càng đông, như cầu thức ăn từ con còng tăng lên trong khi còng không kịp sinh sản nên con còng gần như là hàng hiếm của địa phương nầy. Do vậy, mắm còng lột đã mai một từ lâu và mắm còng truyền thống cũng chỉ còn trong ký ức.
Mắm còng ơi! Mắm còng ơi!
Thanh Minh

