ĐẶNG TRƯỜNG VÂN
Phước Đông (PĐ) là một trong 17 xã, thị trấn thuộc huyện Cần Đước (CĐ), tỉnh Long An (LA). Tên gọi Phước Đông xuất hiện từ năm 1923, khi nhà cầm quyền Pháp sát nhập hai làng Phước Yên và Phước Yên Đông, lấy tên chung là Phước Đông.
Hình 1
Hình 2 – Xã Phước Đông trước 1975
Hình 3 – Xã Phước Đông hiện nay
Khoảng giữa thế kỷ XVIII, vùng đất PĐ ngày nay tồn tại chung trong xứ Cần Đước [Theo địa bạ triều Minh Mạng, lập năm 1836], chưa có tên chính thức.
Trước đó khoảng năm 1698 Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh thành lập phủ Gia Định gồm 2 huyện Tân Bình và Phước Long thì vùng đất PĐ ngày nay thuộc tổng Phước Lộc, huyện Phước Long.
Bến phà Cầu Nổi – khi chưa có cầu Mỹ Lợi
Năm 1779, tổng Phước Lộc được cắt về huyện Tân Bình, dinh Phiên Trấn.
Năm 1808 ( Năm Gia Long thứ bảy), tổng Phước Lộc được nâng lên thành huyện Phước Lộc phủ Tân Bình, trấn Phiên An. Từ đây, vùng đất PĐ ngày nay mới có tên trên địa bạ hành chánh với hai phường có tên gọi là Phước Yên và Phước Yên Đông.
Cầu Mỹ Lợi nối liền xã Phước Đông với Tiền Giang – thay thế chiếc phà Cầu Nổi
Năm 1820, Phước Yên và Phước Yên Đông là 2 trong số 48 thôn, phường, lân, ấp thuộc tổng Phước Điền, huyện Phước Lộc, phủ Tân Bình và cũng là trong số 28 thôn, phường, lân, ấp thuộc địa bàn huyện Cần Đước ngày nay.
Năm 1832, vua Minh Mạng bãi bỏ Tổng trấn Gia Định, chia Nam Kỳ thành sáu tỉnh, đặt các chức Tổng đốc, Bố chánh, Án sát, Lãnh Binh cái quản mổi tỉnh [ xem hình 1]. Cũng trong năm này phủ Tân An được thành lập gồm 2 huyện Phước Lộc và Thuận An trực thuộc tỉnh Gia Định. Lúc bấy giờ hai phường Phước Yên và Phước Yên Đông thuộc tổng Phước Điền Thượng, huyện Phước Lộc.
Năm 1862, sau khi chiếm xong 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ (Định Tường, Biên Hoà và Gia Định), Pháp đưa huyện Phước Lộc vào phủ Tân Bình.
Chùa Thọ Vức đang được trùng tu
Năm 1867, Pháp đổi tên huyện Phước Lộc thành hạt Phước Lộc (thuộc tỉnh Sài Gòn) gồm sáu tổng: Phước Điền Thượng; Phước Điền Trung; Phước Điền Hạ; Lộc Thành Thượng; Lộc Thành Trung, Lộc Thành Hạ. Hai phường Phước Yên và Phước Yên Đông thuộc tổng Lộc Thành Hạ.
Năm 1870, có thêm hai làng được thành lập với tên gọi là An Hội và An Điền, hai làng này giáp với sông Rạch Cát về phía Đông phường Phước Yên Đông.
Thất Cao Đài Đàn Chiếu Minh
Năm 1879, Pháp đào kinh Nước Mặn, nối liền sông Rạch Cát với Sông Vàm Cỏ (để rút ngắn và thuận tiện đi các tỉnh miền Tây). Con kinh đi qua địa phận làng An Điền. Phía Đông làng An Điền được sáp nhập vào làng Long Mỹ Điền (Long Hựu Đông ngày nay), phía Tây làng An Điền vẫn giữa nguyên làng An Điền.
Năm 1892, Pháp sáp nhập hai làng An Hội và An Điền vào phường Phước Yên Đông.
Cuối năm 1899 Pháp chia Nam Kỳ thành 23 tỉnh, Phước Yên và Phước Yên Đông là hai trong số sáu làng thuộc tổng Lộc Thành Hạ, khu Tham biện Cần Giuộc, tỉnh Chợ Lớn.
Năm 1923, tách 3 tổng: Lộc Thành Thương, Lộc Thành Trung và Lộc Thành Hạ được nâng cấp lên tương đương với cấp huyện gọi là quận Rạch Kiến (de’le’fation Rạch Kiến) và hai làng Phước Yên và Phước Yên Đông được sáp nhập thành Làng Phước Đông thuộc tổng Lộc Thành Hạ. Năm 1928, quận Rạch Kiến được đổi thành quận Cần Đước.
Năm 1955, chính quyền Ngô Đình Diệm thành lập tỉnh Long An (2 tỉnh Tân An và Chợ Lớn).
Đặng Trường Vân
