ThS NGUYỄN VĂN ĐÔNG
Lần lại sổ học bạ cá nhân thì thấy học bạ năm lớp Đệ ngũ niên khoá 1966-1967 ghi là Trường trung học Cần Đước. Học bạ thường được ghi vào đầu niên khoá tức vào giữa năm dương lịch. Như vậy giữa năm 1966 còn là Cần Đước. Đến năm lớp Đệ tứ niên khoá 1967-1968 thì học bạ ghi là Trường trung học Cần Đức. Và xác nhận học bạ cuối năm học Đệ tứ của thầy Hiệu trưởng Bùi Đồng Dần thì ghi là Cần Đước, ngày 30 tháng 6 năm 1968.
Căn cứ theo số liệu của học bạ cá nhân hai lớp Đệ ngũ và Đệ tứ thì có thể xác định: tên quận Cần Đức chỉ có trong năm 1967. Sang năm 1968 lại là Cần Đước.
Và vì sao có việc đổi tên nầy?
– Theo lịch sử của huyện Cần Đước thì trước ngày Noel năm 1966 quân đội Mỹ đã đổ quân xây dựng căn cứ Rạch Kiến, và ngay sau đó đầu năm 1967 thì quận Rạch Kiến được thành lập với đất đai tách từ các xã vùng Thượng Cần Đước và thêm mấy xã của Cần Giuộc.
Việc thành lập quận Rạch Kiến như nói trên là yếu tố dẫn đến thành lập lại phần còn lại của quận Cần Đước và quận Cần Giuộc. Từ đó đã xuất hiện hai quận mới và sẵn đó đặt tên mới luôn là quận Cần Đức (Cần Đước) và Thành Đức (Cần Giuộc).
So với hai tên cũ là Cần Đước và Cần Giuộc nghe mộc mạc và nghĩa không rõ ràng thì hai tên Cần Đức và Thành Đức nghe thanh tao hơn. Nhưng ngay sau đó dường như dư luận đã không đồng tình nên đã lấy lại tên cũ từ năm 1968. Còn lý giải vì sao không đồng tình thì người viết không biết rõ lắm, chỉ nghe nói lại là: có người thắc mắc là xứ nầy “thiếu Đức” sao mà lại “cần Đức”?
Sự việc đã trôi qua hơn nửa thế kỷ nên không còn ai nhớ rõ, nay người viết căn cứ vào phương pháp lịch sử và những hồ sơ còn lưu trữ thử nêu một lý giải về cái tên Cần Đức mà nhiều người cũng quan tâm!
ThS Nguyễn Văn Đông
